W Cape Canaveral na Florydzie trwają ostatnie przygotowania do przełomowej misji polegającej na umieszczeniu amerykańskiego lądownika na Księżycu, której nie widziano od ponad 50 lat od zakończenia programu Apollo.
Jeśli nie zdarzy się żadna czkawka w ostatniej chwili, misja Peregrine, nazwana na cześć najszybszego zwierzęcia na Ziemi, przeleci po niebie w poniedziałek o 7:18 czasu brytyjskiego. Po okrążeniu planety wślizgnie się na orbitę księżycową, a następnie spróbuje wylądować wkrótce po lokalnym wschodzie słońca 23 lutego.
Nawet w niepewnym świecie eksploracji kosmosu misja jest uważana za niebezpieczną. Chociaż NASA posiada instrumenty na lądowniku automatycznym, jest to operacja komercyjna. Żadna prywatna firma nie dokonała nigdy miękkiego lądowania na Księżycu ani na jakimkolwiek innym ciele niebieskim.
„Wiele zależy od tego” – powiedział John Thornton, dyrektor naczelny Astrobotic, który kieruje firmą w Pittsburghu. „To mieszanka emocji. Jest ekscytacja i podekscytowanie, ale jestem też trochę przestraszony, ponieważ w grę wchodzi tak wiele.
Nerwy dodaje fakt, że rakieta Vulcan, na której siedzi Peregrine, nigdy wcześniej nie latała, chociaż jej twórca, United Launch Alliance, ma 100% skuteczność w porównaniu z poprzednimi rakietami.
Peregrine to pierwsza misja wykonywana w ramach inicjatywy Commercial Lunar Payload Services (CLPS) NASA – nowego programu, w ramach którego agencja kosmiczna płaci prywatnym firmom za dostarczanie sprzętu naukowego na Księżyc. Peregrine przewozi pięć ładunków NASA i 15 innych osób. Jeden z nich, łazik wielkości pudełka po butach z Uniwersytetu Carnegie Mellon, ma stać się pierwszym amerykańskim robotem, który okrąży Księżyc.
„Cała ta misja nie jest łatwa” – powiedział Chris Culbert, kierownik programu CLPS w Johnson Space Center w NASA. „Lądowanie na Księżycu jest bardzo trudne. Zdajemy sobie sprawę, że nie można zagwarantować sukcesu.
Nie wszystkie ładunki mają charakter naukowy: na przejażdżkę jest kopia Wikipedii, „moonboxy” Bitcoina i DHL wypełnione fizyczną walutą, zawierające pamiątki, od powieści i fotografii po mały samorodek Mount Everest. Ponadto, dzięki uprzejmości kosmicznych pomników Elysium Space i Celestis, skremowane szczątki ludzkie i DNA, z których część należała do twórcy Star Trek, Gene’a Roddenberry’ego.
Późniejsze ładunki wykazały separację. W liście do NASA przywódca Narodu Navajo, Buu Nygren, podkreślił, że Księżyc jest święty dla wielu kultur plemiennych i stwierdził, że umieszczanie przedmiotów „jest równoznaczne z profanacją”. W odpowiedzi Culbert upierał się, że Peregrine to misja komercyjna i że NASA nie jest w stanie powiedzieć Astrobotic, co może, a czego nie może latać.
Peregrine jest powiązany ze starożytnym strumieniem lawy znanym jako Sinus Viscosidatis lub Zatoka Lepkości, ponieważ formacje sugerują, że lawa ma niezwykłą konsystencję. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, instrumenty Peregrine będą mierzyć poziom promieniowania, lód w wodzie powierzchniowej i podpowierzchniowej, pole magnetyczne i bardzo cienką warstwę gazu zwaną egzosferą. Oczekuje się, że pomiary pomogą zminimalizować ryzyko i wykorzystać naturalne zasoby Księżyca, gdy ludzie powrócą na jego powierzchnię.
„Oczywiście wiąże się to z wysokim ryzykiem, ale wiedzieliśmy o tym, kiedy wkroczyliśmy w tę grę” – powiedział Simeon Barber, starszy pracownik naukowy na Open University i główny brytyjski współbadacz zajmujący się spektrometrem mas z pułapką jonową Peregrine. Instrument PITMS, mini spektrometr mas, węszy cząsteczki odbijające się od powierzchni Księżyca.
BIDMS przeanalizuje skład księżycowej egzosfery i będzie śledzić, jak zmienia się ona w ciągu około ośmiu ziemskich dni działania lądownika. Naukowcy mogą obserwować wpływ cykli naturalnych, takich jak zmiany temperatury od 100°C do -100°C oraz działanie samego lądownika. „Poprosiliśmy zespół łazika, aby zrobił pączka, aby dodać trochę gazu” – powiedział Barber. – Powiedzieli, że spróbują.
Jako potencjalne źródło przyszłych prac, woda jest ważną cząsteczką do odkrycia. PITMS może ujawnić, w jaki sposób cząsteczki wody są uwalniane z powierzchni w ciągu dnia i ponownie zatrzymywane w nocy, rzucając światło na cykl hydrologiczny Księżyca.
Peregrine był pierwszą z misji lądownika przeznaczonych na Księżyc w ramach programu CLPS. Kolejny, zbudowany przez Intuitive Machines z Houston, ma zostać uruchomiony w połowie lutego. Obiera bardziej bezpośrednią ścieżkę na Księżyc i może nawet wylądować przed wędrowcem.
Choć wielu naukowców z zadowoleniem przyjęło wzrost komercyjnego zainteresowania Księżycem, niektórzy twierdzą, że należy go porzucić Umowy o ochronie miejsc o szczególnym znaczeniu, takie jak potencjalne przyszłe platformy dla teleskopów księżycowych lub detektorów fal grawitacyjnych. „Ludzie muszą o tym teraz pomyśleć” – stwierdziła profesor Catherine Joy, pracownik naukowy na Uniwersytecie w Manchesterze. Grupa Naukowa PerspektywaNarzędzie do wierceń i pobierania próbek zostanie wykorzystane w przyszłej misji CLPS do oceny zasobów na Księżycu.
„Daleko nam do górnictwa kosmicznego, ale firmy podejmują pierwsze kroki, aby zrozumieć, dokąd się udasz i z jakiej technologii będziesz korzystać. Zanim sprawy potoczą się zbyt szybko, musimy pomyśleć o ramach regulacyjnych.